Жайлыхан М.А., Досжанова Б.А.
ИНФУЗИЯЛЫҚ ТЕРАПИЯНЫҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ҚОЛДАНЫЛУЫ *
Аннотация:
инфузиялық ерітінділер немесе көктамыр ішіне енгізуге арналған препараттар 1830 жылдан бастап Томас Латта жұмысынан кейін әзірленді. Сұйықтықтың көп мөлшерін (100-ден 3000 мл-ге дейін) беретін және нәрлендіретін, теңестіретін, ылғалдандыратын, тазартатын, көптеген дәрі-дәрмектер үшін қызметін атқаратын және мүшелерді сақтауға мүмкіндік беретін бұл ерекше фармацевтикалық форма бірқатар жетістіктерінің арқасында айтарлықтай дамыды. Ол алғаш рет ауруханаларда қолданылған, бірақ қазір оны фармацевтика өнеркәсібі ұзақ сериялы техникалық жетілдірулер мен галендік инновациялардан кейін шығарады, олар дәйекті түрде кездесетін мәселелерге (микробтық ластану, эмболия, қанның өзгеруі, тұзды безгегі, деградация және адсорбция) шешімдер әкелді
Ключевые слова:
инфузия, инфузиялық терапия, инфузиялық ерітінді
УДК 615.38
Жайлыхан М.А.
«Фармацевтикалық өндіріс технологиясы» мамандығы 4 курс cтуденті
С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті
(Алматы қ., Қазақстан Республикасы)
Досжанова Б.А.
техника-технология ғылымдарының магистрі,
«Келун-Казфарм» ЖШС өндірістік бөлімінің бастығы
(Алматы қ., Қазақстан Республикасы)
ИНФУЗИЯЛЫҚ ТЕРАПИЯНЫҢ ТҮРЛЕРІ
ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ҚОЛДАНЫЛУЫ
Аннотация: инфузиялық ерітінділер немесе көктамыр ішіне енгізуге арналған препараттар 1830 жылдан бастап Томас Латта жұмысынан кейін әзірленді. Сұйықтықтың көп мөлшерін (100-ден 3000 мл-ге дейін) беретін және нәрлендіретін, теңестіретін, ылғалдандыратын, тазартатын, көптеген дәрі-дәрмектер үшін қызметін атқаратын және мүшелерді сақтауға мүмкіндік беретін бұл ерекше фармацевтикалық форма бірқатар жетістіктерінің арқасында айтарлықтай дамыды. Ол алғаш рет ауруханаларда қолданылған, бірақ қазір оны фармацевтика өнеркәсібі ұзақ сериялы техникалық жетілдірулер мен галендік инновациялардан кейін шығарады, олар дәйекті түрде кездесетін мәселелерге (микробтық ластану, эмболия, қанның өзгеруі, тұзды безгегі, деградация және адсорбция) шешімдер әкелді.
Түйін сөздер: инфузия, инфузиялық терапия, инфузиялық ерітінді.
Кіріспе
Көк тамырға енгізілетін инфузиялық құралдар – бұлар стерильді сулы ерітінділер немесе дисперстік орта ретінде су қолданылатын эмульсиялар. Олар пирогендерден таза және изотонды болуы тиіс.Үлкен көлемдерде қолдануға арналған болғандықтан, құрамында консерванттар болмайды. Инъекциялық немесе инфузиялық дәрілік құралдар үшін концентраттар бұлар енгізер алдында көрсетілген көлемге дейін қажетті еріткіште ерітілген соң инъекцияға немесе инфузияға қолдануға арналған стерильді ерітінділер. Инъекциялық немесе инфузиялық дәрілік құралдар үшін ұнтақтар – бұлар контейнерге салынған қатты стерильді заттар. Тиісті стерильді еріткішпен араластырып, еріткенде, олар тез арада мөлдір, бөлшектерден таза ерітінді немесе біртекті суспензия түзеді. Қазіргі заманғы медицинаны дәрілерді парентеральды қолдану тәсілінсіз қөз алдымызда елестету мүмкін емес.
Инфузиялық терапия – бұл дәрі-дәрмектер тікелей қанға жіберілетін процедура, әдетте венаға енгізілген ине мен катетер арқылы. Науқас препаратты ауызша қабылдау мүмкін болмаған кезде инфузиялық терапия қажет. Бұл сондай-ақ қатерлі ісікке қарсы химиотерапия немесе босану кезінде ауырсынуды басатын дәрілер сияқты немесе үлкенірек бақыланатын мөлшердегі дәрі-дәрмектерді жеткізу әдісі [1].
Инфузиялық терапияны медициналық жағдайда немесе үйде алуға болады. Инсулинді егу – үйдегі инфузиялық терапияның мысалы.
Инфузиялық терапияның түрлері:
1.Көктамырішілік терапия – бұл дәрі-дәрмекті немесе сұйықтықты тікелей қанға енгізу. IV терапия жиі қолданылады:
Сусызданудан, диареядан, құсудан немесе хирургиялық араласудан кейін ағзадағы сұйықтықты сақтау,
Созылмалы жағдайлар, мысалы, қатерлі ісікке арналған химиотерапия немесе иммунотерапия,
Антибиотикалық терапия,
Операция алдында анестезияны енгізу,
Қан құю,
Темір және В дәрумендері сияқты қоректік заттармен қамтамасыз ету, олар созылмалы түрде төмен болған кезде.
2.Эпидураль – төменгі арқадағы жұлын нервтерінің айналасына енгізілетін инфузиялық терапияның бір түрі. Эпидуралдар омыртқадан миға жіберілетін ауырсыну сигналдарын блоктайды. Эпидуральды келесі әрекеттерді орындауға болады:
Анестезия (ауырсынуды басатын),
Жедел арқа ауруы сияқты ауырсынуға арналған стероидтар,
Эпидуралдар босану кезіндегі ауырсынуды болдырмау немесе басу әдісі ретінде танымал, бірақ олар операция кезінде және одан кейінгі ауырсынуды болдырмау үшін де қолданылуы мүмкін,
Эпидуралдар да өткір ауырсынуды жеңілдетуге көмектеседі.
3.Бұлшықет ішілік инфузиялық терапия – бұл дәрі бұлшықет тініне енгізілуі. Бұлшықет ішіне инфузиялық терапияны қолдану мыналарды қамтиды:
Қатерлі ісіктерді емдеуге арналған тестостерон немесе эстроген инъекциялары сияқты гормондықтерапия,
Антибиотиктер,
Вакциналар,
Антиденелер (иммуноглобулиндер), бұл иммундық жүйеге бактериялармен, вирустармен немесе басқа зиянды заттармен күресуге көмектесетін жасушалар жасайтын ақуыздар.
4.Тері астындағы инфузиялық терапия – бұл препараттарды тері астындағы майға енгізу. Тері астына инъекция жасайтын жерлерге жоғарғы қолдар, асқазан, жамбастың жоғарғы бөлігі, төменгі арқа және бөкселер жатады. Тері астындағы терапия мыналарды қамтиды:
Қант диабетімен ауыратындарға арналған инсулин терапиясы,
Ауырсынуды басуға арналған опиоидтер,
Аллергиялық препараттар, мысалы, эпинефрин,
Қан ұйығыштарының алдын алу үшін қолданылатын дәрі.
Инфузиялық ерітінділер – су-электролит балансын толтыру және сақтау және дененің оңтайлы метаболизмін қамтамасыз ету үшін парентеральды терапия үшін қолданылатын дәрілер [2].
Қазіргі уақытта инфузионды-трансфузиялық терапияны жүргізу кезінде көптеген ерітінділер мен препараттар қолданылады, бұл нақты клиникалық жағдайда инфузиялық терапия көмегімен жүзеге асырылатын нақты міндеттермен түсіндіріледі.Функционалдық мақсаты бойынша инфузиялық терапия кезінде қолданылатын барлық препараттарды бөлуге болады:
Су-электролит балансын және CBS түзетуге арналған ерітінділер,
bcc түзету және техникалық қызмет көрсету шешімдері,
Детоксикация ерітінділері,
Парентеральды қоректендіруге арналған препараттар [3].
Сонымен қатар, клиникалық тәжірибеде инфузиялық терапия үшін қолданылатын препараттарды олардың ағзаның сұйықтық секторларына әсері бойынша саралау керек. Осы принципке сәйкес инфузиялық орталар коллоидты ерітінділер, тұзды кристаллоидты ерітінділер және глюкоза және басқа көмірсулардың ерітінділері болып бөлінеді.
Коллоидты ерітінділер – су ортасындағы ірі молекулалық заттардың суспензиялары. Жоғары молекулалық массасы бар заттар судың көп мөлшерін байланыстыруға қабілетті, ал енгізілген коллоидтардың онкотикалық және осмостық қасиеттері сұйықтықтың жасушааралық кеңістіктен тамырлы қабатқа жылжуына әкеледі. Сонымен бірге молекулалардың үлкен мөлшері коллоидтардың ыдыстан тыс еркін енуіне жол бермейді, ағзадағы ұзақ айналымды қамтамасыз етеді. Бұл қасиет коллоидтық ерітінділердің bcc сақтаудағы рөлін түсіндіреді.
Осылайша, коллоидтардың негізгі әсері тамыр ішілік сұйықтықтың коллоидты-онкотикалық қысымының жоғарылауына, интерстицийден суды тартуға және оны белгілі бір уақыт ішінде тамырлы төсекте ұстап тұруға негізделген волемиялық болып табылады. Демек, коллоидтар дене сұйықтығының тамырішілік секторында ғана әрекет етеді, сондықтан коллоидтарды енгізуге арналған көрсеткіштердің негізгі тобы кез келген шыққан гиповолемиялық жағдайлар болып табылады.
Көлемді алмастыратын коллоидты ерітінділердің ішінде жасанды коллоидтарды (соның ішінде гидроксиэтилкрахмал туындылары – Инфукол, Волувен және т.б., сондай-ақ педиатриялық тәжірибеде қолданылуы шектелген желатин туындылары) және табиғи коллоидтарды (альбумин, қан плазмасы) бөліп көрсетуге болады).
Коллоидтардың волемиялық әсері бірнеше компоненттерге байланысты:
а) волемиялық коэффициент – суды байланыстыру қабілеті (яғни, бұл CV ұлғаюының енгізілген коллоид көлеміне қатынасы). Коэффициент 1-ден жоғары болғанда (ГЭС туындылары, табиғи коллоидтар үшін) интерстицийден тамырлы төсекке қосымша енгізілетін сұйықтыққа ағын пайда болады. Коэффицент бірге тең немесе одан төмен болғанда (желатин туындылары) интерстицийден сұйықтық бөлінбейді.
б) ерітіндінің коллоидты-онкотикалық қысымы (КҚ). Қан плазмасындағы КОД 30 мм сын. бағ. аспайды. Арт., плазмадан жоғары COD ерітіндісі енгізілгенде, сұйықтықтың ұлпалардан қан тамырлары төсегіне реабсорбциясы артады. Төмендегі ерітінділер – желатин туындылары, 6% Рефортан және 6% Стабизол үшін СОҚ плазмамен салыстырғанда төмен.
в) орташа молекулалық массасы (МВт) және сәйкесінше ерітіндінің қандағы айналым уақыты. Коллоидтың SMM жоғары болған сайын, ол тамырлы төсекте неғұрлым ұзақ болса, соғұрлым төмен болса, бүйрек арқылы тезірек шығарылады. SMM мәні бойынша барлық коллоидтар шартты түрде бөлінеді: төмен молекулалық салмақ (желатин туындылары), орташа молекулалық салмақ (декстранстар - реополиглюкин және т.б. қазіргі заманғы медицинада қолданылмайды дерлік) және жоғары молекулалық салмақ (HES туындылары, табиғи коллоидтар) . Декстрандар үшін волемиялық әсер 6 сағатқа дейін, ГЭС туындылары үшін - 3-8 сағат, табиғи коллоидтар үшін - 24 сағатқа дейін созылады. Кішкентай балаларда шумақтық капсула саңылауларының салыстырмалы түрде кішкентай болуына байланысты декстрандардың жартылай шығарылу кезеңі 1,5-2 есе ұзарады [4].
Қорытынды
Сонымен, инфузиялық терапия – бұл дәрі-дәрмек немесе қоректік зат тікелей адамның жүйесіне енгізілгендегі процесс. Инфузиялық терапия ішілік (IV) болуы мүмкін, яғни IV ине арқылы, эпидуральді, ол жұлынның нервтерінің айналасына енгізіледі, бұлшықет тініне енгізілген бұлшықет ішіне, немесе тері астындағы, тері астындағы дене майына енгізіледі.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Номер журнала Вестник науки №2 (71) том 3
Ссылка для цитирования:
Жайлыхан М.А., Досжанова Б.А. ИНФУЗИЯЛЫҚ ТЕРАПИЯНЫҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ҚОЛДАНЫЛУЫ // Вестник науки №2 (71) том 3. С. 761 - 766. 2024 г. ISSN 2712-8849 // Электронный ресурс: https://www.вестник-науки.рф/article/13078 (дата обращения: 17.05.2024 г.)
Вестник науки СМИ ЭЛ № ФС 77 - 84401 © 2024. 16+